تأثیر خودگشنی اجباری و آزاد گرده‌افشانی بر صفات زراعی و ساختار ظاهری علف باغ (Dactylis glomerata)

این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر خودگشنی یا خودگرده­افشانی اجباری بر صفات ساختار ظاهری (مورفولوژیک) و زراعی علف باغ صورت گرفت. سه جمعیت خودگشن، آزاد گرده­افشان و والدینی به‌دست‌آمده از 25 ژنوتیپ علف باغ ایجاد و به‌صورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح آزمایشی بلوک کامل تصادفی بررسی شدند. اختلاف بین جمعیت­ها در صفات، شمار روز تا گرده‌افشانی، قطر طوقه، عملکرد علوفۀ تر، عملکرد علوفۀ خشک ارتفاع، نسبت برگ به ساقه و درصد مادۀ خشک معنی­دار بود. برای بیشتر صفات، میانگین جمعیت خودگشن کمتر از والدین و آزاد گرده­افشان بود. برای صفت عملکرد علوفۀ خشک، جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی 44 درصد کاهش عملکرد داشت که می­تواند به دلیل ضعف ناشی از خویش‌آمیزی (اینبریدینگ) باشد. روز تا گرده‌افشانی در جمعیت خودگشن نسبت به جمعیت والدینی بالاتر بود که می­تواند ناشی از نقش تأثیر افزایشی ژن در کنترل این صفات باشد. عملکرد علوفۀ­ خشک با صفات شمار روز تا خوشه‌دهی، شمار روز تا گرده‌افشانی همبستگی منفی و با صفات ارتفاع و طول برگ پرچم همبستگی مثبت داشت. نمودار دووجهی (بای­پلات) مؤلفه‌های اصلی برای سه جمعیت توانست این سه جمعیت را از هم جداسازی کند که با نتایج تجزیۀ خوشه‌ای (کلاستر) سازگاری داشت. در مجموع نتایج نشان داد که علف باغ قابلیت خودگشنی را داشته و احتمال دارد بتوان در برنامه­های اصلاحی آتی از این گیاه رگة خویش‌آمیز (لاین اینبرد) تهیه نمود.